Müzikte tempo

Tempo, ritim, armoni, melodi, mod ve diğerleri gibi kavramlarla birlikte müzikal ifadenin temel unsurlarından biridir. Bu bileşenleri öğrenmek, müzik okumayı öğrenmenin önemine benzer şekilde her müzisyen için önemlidir. Bugün süreci olabildiğince eğlenceli hale getirmeye çalışırken tempo kavramını anlamak için müzik teorisinin temellerine dalacağız.

Tempo (İtalyanca "Tempo"dan gelir), bir kompozisyondaki metrik birimlerin geçiş hızını veya daha basit bir ifadeyle uygulanma hızını belirler. Bu bir şiir okumaya benzer: Onu hızlı veya yavaş okuyabilirsiniz ve algıyı önemli ölçüde değiştirecektir. Müzikte tempo sadece kelimeleri değil aynı zamanda tüm kompozisyonun sesini de etkiler.

Tempo genellikle bir müzik parçasının başında gösterilir ve icracıya istenen çalma hızının bir göstergesi olarak hizmet eder. Bu size parçanın bir sonraki bölümüne ne zaman başlayacağınız ve şarkı söylemenizi ritimle nasıl koordine edeceğiniz konusunda bir fikir verir.

Modern müzikte tempo çoğunlukla şarkı boyunca sabit kalır. Bununla birlikte, klasik müzikte, performansın hızının hızlıdan yavaşa ve tersine değiştiği tempoda sıklıkla değişiklikler bulabilirsiniz. Bu da eserlere dinamizm ve duygusal zenginlik kazandırıyor.

Müzik eserleri, vurgulu ve vurgusuz vuruşları içeren belirli büyüklükteki ölçüler halinde düzenlenir. Tempo, belirli bir süre içinde kaç vuruşun meydana geldiğini gösterir. Tempoyu doğru bir şekilde belirlemek için, 60 saniyedeki vuruş sayısını gösteren bir BPM (dakika başına vuruş) ölçeği kullanılır.

Müziğin nabzı

Bir müzik kompozisyonunun temposu ile insanın kalp atışı arasındaki benzerliği fark ettiniz mi? En önemli benzerliklerden biri dakika başına atış cinsinden ölçümdür. Müziğin ortalama temposu genellikle kişinin dakikada 60-80 atış olan normal dinlenme kalp atış hızına uygundur. Yavaş melodilerin temposu 40-58 vuruş civarındayken, daha hızlı şarkılar 90 vuruş sınırını aşıyor. Yoğun fiziksel aktivite sırasında kalbimiz dakikada yaklaşık 200 atış hızında atabilir ve bunun hissi de tıpkı müzik gibi tercihe göre değişir.

Deneyimli müzisyenlerin performanslarını izlemek, yeni sanatçılar için hem ilham verici hem de korkutucu olabilir. Profesyonellerin ritmi ve tempoyu tam olarak takip ederek her nüansı kolayca yakalaması şaşırtıcı. Ancak bu beceri seviyesine ulaşmak ilk bakışta göründüğü kadar zor değildir. İşin sırrı, temelleri anlamakta ve düzenli uygulamada yatmaktadır.

Metronom

Müzikal yapı, yalnızca seslerin değil, aynı zamanda önemli rol oynayan duraklamaların da bulunduğu ölçülerden oluşur. Belirli noktaların vurgulanmasına yardımcı olur, dinleyicilere bir mola verir ve icracılara bir sonraki bölüme hazırlanma şansı verir.

Metronom, bu ritmik yapının görselleştirilmesine yardımcı olan ve müzisyenlerin performanslarının temposunu senkronize etmelerine olanak tanıyan bir araçtır. Metronom ayarları, ölçü içindeki vuruşları gösteren zaman işaretinin 4/4, 2/2 vb. olarak belirlendiği şarkının temposunu ve zaman işaretinin belirlenmesini içerir. 70 veya 80 gibi bir BPM (dakika başına vuruş) ölçeği, metronom vuruşlarını vurgulu vuruşlarla senkronize ederek ritmi takip etmeyi kolaylaştırır.

Adını yaratıcısı Alman piyanist ve tamirci Maelzel'den alan ünlü metronom, tempoyu göstermenin standardı olarak kabul ediliyor. Mälzel metronomunun (M.M) kullanılması, müzisyenlere bir kompozisyonun temposuna kulak yoluyla uyum sağlamayı öğreterek ritim duygusunun gelişimini destekler.

Bu cihaz 1815 yılında icat edildi ve L. van Beethoven gibi bestecilerin yanı sıra 20. ve 21. yüzyıl yazarları tarafından kullanılan müzikte temponun doğru ölçümünün temelini oluşturdu. Romantik dönemde birçok kişi tempo için sözlü talimatları tercih ediyordu.

Modern metronomlar, yaylar ve ağırlıklar gibi geleneksel tasarım unsurlarını koruyan hem elektronik hem de mekanik tarzlarda mevcuttur. Mobil cihazlara yönelik uygulamalar ve benzer prensiple çalışan çevrimiçi metronomlar gibi en son sürümler de talep görüyor.

Diğer tempo gösterimi seçenekleri

Yüksek tempo hassasiyetinin gerekli olmadığı durumlarda, üç ana kategoriye ayrılan özel müzik terimleri kullanılır: yavaş, orta ve hızlı tempo.

Temponun ilk göstergeleri 16. yüzyılda İspanyol müzik akademilerinde kullanılmaya başlandı. Bu tempo çerçevelerinin çeşitli dilsel uyarlamaları vardır: İtalyanca, Almanca, İngilizce, Rusça ve Fransızca; her biri benzer müzik kavramlarını taşır. Dillerin çeşitliliğine rağmen hepsinin metronom üzerinde karşılık gelen sayısal değerleri vardır ve bu da parçanın hızını doğru bir şekilde belirlemenize olanak tanır.

• Yavaş : largo (geniş), larghetto (oldukça geniş), lento (uzun), adagio (yavaş), adagietto (oldukça yavaş), grave (ağır);
• Orta : Andante (sakin), andantino (biraz daha hızlı), moderato (orta derecede, sostenuto (ölçülü), allegretto (canlı), allegro moderato (orta derecede hızlı);
• Hızlı : allegro (hızlı), vivo (canlı), vivace (daha canlı), presto (hızlı), prestissimo (daha hızlı).

Daha önce de belirttiğimiz gibi müzik eserlerinde tempo genellikle sabit kalsa da bazen aynı beste içerisinde değişebilmektedir. Bu tür dinamik değişiklikleri belirtmek için belirli müzik terimleri vardır: accelerando (hızlanma), ritenuto (hafif yavaşlama), ritardando (önemli yavaşlama) ve diğerleri.

Bu terimler hızdaki değişikliklerin temel işaretleridir, ancak müzikte temponun daha ince nüansları da vardır; bunlar için ritmin özelliklerini daha doğru bir şekilde aktarmaya yardımcı olmak için belirli kelimeler de kullanılır.

Örneğin:

• assai – çok;
• commodo – kullanışlı;
• non troppo – çok fazla değil;
• molto – çok;
• mosso – hareketli;
• maestoso - ciddiyetle;
• animando – canlı;
• agitato - heyecanla;
• sempe – her zaman.

Müzik performanslarının hızını belirtmek için tercih edilen yöntemler etrafında tartışmalar devam ediyor. İcracılar ve besteciler arasında sayısal tempo notalarını tercih edenler ile sözlü terimleri kullanma eğiliminde olanlar arasında bir ayrım vardır. Müzik notaları genellikle bu yaklaşımların bir kombinasyonunu kullanır: İtalyanca veya Rusça sözlü tempo göstergesi, metronom ölçeğine sayısal bir değerle birlikte yerleştirilir.

Böylece hızlı trenin neden “Allegro” olarak adlandırıldığını, bazen de makarna ambalajlarının üzerinde “Presto” etiketinin yer aldığını anlayabiliriz. Şaka bir yana, tempo sembollerini bilmek, daha önce de belirttiğimiz gibi müziği doğru okuma ve çalma becerisinin geliştirilmesinde önemli bir rol oynuyor.

Başka neden müziğin temposunu bilmeniz gerekiyor?

Bu husus, daha önce bahsettiğimiz müzikal tempo ile insan nabzı arasındaki benzetmeyle açıklanmaktadır. Uygun şekilde seçilmiş bir müzik kompozisyonu, vücut belirli bir ritimle senkronize olmaya çalışırken, spor aktivitelerinin etkinliğini artırmaya yardımcı olur.

Araştırmalar ritmik melodilerin egzersiz performansını artırabildiğini doğrulamaktadır. Müzik eşliğinde antrenman yapan sporcular genellikle üstün hız ve dayanıklılık gösterirler ve kuvvet antrenmanı yapan kişiler daha fazla ağırlık kaldırabilirler.

Dakikadaki vuruş sayısı (bpm) cinsinden ölçülen en uygun müzik temposunu seçmek, fiziksel aktivitenin türüne bağlıdır. Yoga, Pilates ve esneme gibi uygulamalar için temposu 120 bpm'nin altında olan parkurlar idealdir. Dakikada 125 ile 140 vuruş arasında değişen müzik, ısınma, step aerobik ve dans için idealdir. Dakikada 140 ila 190 vuruşa sahip daha enerjik şarkılar, yoğun sporlarda olağanüstü sonuçların elde edilmesini teşvik edebilir ve koşu gibi kardiyo egzersizleri için uygundur.

Modern müziğin temposu

Bir parçanın temposu, onun atmosferini, stilini ve müziğin genel izlenimini şekillendirmede önemli bir rol oynar. Yüksek tempolar genellikle hızlı tempolu dans müziğiyle ilişkilendirilirken, düşük tempolar rahatlatıcı melodiler için tipiktir. Bu açık görünüyor, ancak gerçekte kurallar o kadar katı değil. Müzikal projelerinizde geleneksel normlardan uzaklaşarak dilediğiniz tempoyu deneme hakkına sahipsiniz. Ancak belirli müzik türleri için genel olarak kabul edilen tempo sınırları vardır.

• pop müzik – 110-140 bpm;
• hip-hop – 80-130 bpm;
• tekno – 140-160 bpm;
• kaya – 65-95 vuru/dakika;
• davul ve bas – 140-200 bpm.

Temponun müzik türleriyle ilişkisi, müzikte diğer ifade araçları kadar önemlidir. Tempo aralıkları farklılık gösterse de müzik türüne etkileri yadsınamaz. Bu nedenle müzik teorisini anlamak, geleceğini müzikte görenler için son derece önemlidir.

Müzik aletlerinde ustalaşmak ve sesinizi kontrol etmek, müzik ilkelerinin derinlemesine anlaşılmasını gerektirir. Tempo algısı sezgisel olabilir ve herkes tarafından erişilebilir olabilir. Ancak performansta belirli bir tempoyu doğru bir şekilde seçme ve takip etme yeteneği, sürekli pratikle gelişir. Bu nedenle solfej derslerini ihmal etmemelisiniz. Çalma listenizdeki müziği dikkatle dinleyin ve en sevdiğiniz bestenin "titrediği" ritmi hissetmeye çalışın. Bu yalnızca şarkıların doğru bir şekilde yeniden üretilmesine yardımcı olmakla kalmayacak, aynı zamanda kendi müzikal hitinizin yaratılmasına da yol açacaktır.