Podstawy teorii muzyki

Muzyka to uniwersalny język, który przekazuje emocje. Dlaczego więc potrzebujemy teorii muzyki?

Teoria muzyki jest rodzajem planu rozumienia muzyki. Oczywiście muzykę można czuć intuicyjnie, nie znając teorii, jednak głęboka znajomość podstaw pomaga stać się bardziej świadomym i wyrazistym muzykiem. Poznanie podstaw teorii pozwala lepiej zrozumieć język muzyki.

Ten przewodnik pomoże Ci opanować podstawy teorii muzyki, niezależnie od tego, czy jesteś początkujący, czy masz doświadczenie. Studiując notację, rytmy, skale, akordy, tonację i nie tylko, zdobędziesz wiedzę potrzebną do wyrażania siebie w muzyce i nadawania swoim kompozycjom większej ekspresji.

Muzyka

Muzyka fortepianowa zazwyczaj zawiera melodię i akompaniament.

Melodia to zazwyczaj jednogłosowa linia, którą można śpiewać. Najczęściej zapisywany jest w kluczu wiolinowym i umieszczany na górnej pięciolinii.

Akompaniament wspiera melodię, składającą się z akordów i linii basu. Jest on zapisany w kluczu basowym na dolnej pięciolinii.

Rezultatem jest jednogłosowa melodia z akompaniamentem akordowym:

Albo może być odwrotnie. Melodia dochodzi z dołu, a akompaniament z góry:

Podstawy teorii muzyki

Teoria muzyki tworzy uniwersalny język przekazywania idei muzycznych, pozwalający muzykom na efektywną komunikację. Ucząc się tych pojęć, możesz lepiej zrozumieć, jak działa muzyka, stać się lepszym słuchaczem i twórcą oraz poprawić swoje interakcje z innymi muzykami.

Komu potrzebna teoria muzyki

Teoria muzyki jest przydatna dla każdego, kto chce głębiej zrozumieć muzykę, niezależnie od poziomu wyszkolenia. Nie musisz być profesorem muzyki! Niezależnie od tego, czy lubisz słuchać muzyki pod koniec długiego tygodnia, czy improwizować na gitarze, znajomość teorii pogłębi Twoją percepcję i wzbogaci Twoje muzyczne doświadczenia.

Wielu muzyków-samouków obawia się, że studiowanie teorii pozbawi ich umiejętności gry intuicyjnie i intuicyjnie. Teoria muzyki nie ogranicza jednak kreatywności, wręcz przeciwnie, dostarcza narzędzi, które pozwalają dokładniej i pełniej wyrazić swoje uczucia poprzez muzykę. Pomaga tworzyć bardziej szczegółowe kompozycje muzyczne, które odpowiadają Twoim intuicyjnym pomysłom.

Teorię można studiować zarówno w placówkach edukacyjnych, jak i samodzielnie, stopniowo integrując jej elementy w procesie twórczym.

Początek muzycznej podróży

Każdy utwór muzyczny zbudowany jest na trzech podstawowych elementach: melodii, harmonii i rytmie. Elementy te pomagają stworzyć intuicyjne połączenie z muzyką.

Podstawy teorii muzyki

Melodie, harmonie i rytmy składają się z następujących kluczowych elementów:

• Skale : seria półtonów i całych tonów, na których budowane są melodie;
• Akordy : kombinacje nut granych jednocześnie, które tworzą harmonię, np. podstawowe akordy durowe i molowe;
• Tonacja : środek tonalny kompozycji, który określa podstawę harmoniczną i relacje między akordami;
• Notacja muzyczna : system symboli reprezentujących dźwięki muzyczne, takie jak wysokość i rytm, w formie pisemnej.

Aby stworzyć spójne brzmienie melodii i akompaniamentu, zwykle stosuje się nuty z jednej tonacji, zwane skalą.

Interwały

Interwał to odległość między dwiema nutami. Najmniejszy interwał to półton, w fortepianie jest to odległość między sąsiednimi klawiszami, niezależnie od ich koloru. Dwa półtony tworzą ton.

Cała skala od C do C (lub np. od A do A) podzielona jest na 12 równomiernie rozmieszczonych półtonów. Najczęściej używanymi interwałami są oktawa i tercja.

Oktawa: odległość między dwiema nutami o tej samej nazwie, na przykład od C do następnego C. W oktawie znajduje się 12 półtonów. Oktawy brzmią szczególnie harmonijnie w dolnym rejestrze fortepianu.

Fizycznie oktawa to odstęp między nutami, w którym częstotliwość drugiej nuty jest dwukrotnie większa od częstotliwości pierwszej. Na przykład częstotliwość nuty A wynosi 440 Hz, a następnej nuty A wynosi 880 Hz.

Po trzecie: Istnieją dwa rodzaje tercji – mała i większa. Tercja mała zawiera trzy półtony, a tercja wielka cztery.

Rodzaje interwałów

Idealne interwały: obejmują 4 tony, 5 tonów i oktawę.

Interwały główne: obejmują 2, 3, 6 i 7 tonów.

Zwiększone interwały: uzyskuje się poprzez zwiększenie idealnego interwału o pół tonu.

Zmniejszone interwały: uzyskuje się poprzez zmniejszenie idealnego interwału o pół tonu.

Interwały mniejsze: uzyskuje się poprzez zmniejszenie interwału durowego o pół tonu.

Waga

Wzory skali to wzory wysokości, które służą jako podstawa do tworzenia melodii. W muzyce wysokości są reprezentowane przez nuty i stanowią specyficzny zestaw tonów i półtonów, które tworzą dźwięk melodii. Wzory te nadają gamie jej niepowtarzalne brzmienie i określają jej rolę w kompozycji.

Istnieje wiele skal, każda z własnymi, niepowtarzalnymi nastrojami, emocjami i cechami charakterystycznymi. Najpopularniejsze są skale durowa i molowa: gama durowa brzmi radośnie, a gama molowa smutno. Główną różnicą między nimi jest trzecia nuta gamy, gdzie w skali durowej jest to ton wyższy od drugiej, a w skali molowej jest o pół tonu wyższy. W muzyce zachodniej kluczowa jest trzecia nuta skali, która decyduje o ogólnym nastroju i charakterze brzmienia.

Istnieją inne skale, każda z własną, unikalną strukturą melodyczną. Na przykład skala pentatoniczna i jej bardziej złożona wersja, skala bluesowa, a także skala chromatyczna i wiele innych.

Znajomość skal i akordów odgrywa ważną rolę w tworzeniu muzyki, ponieważ stanowią one podstawę dźwiękową utworu. Opanowanie różnych skal może otworzyć nowe możliwości twórcze i udoskonalić Twoje umiejętności kompozytorskie.

Akordy

Akordy to kombinacja kilku nut granych jednocześnie i stanowią podstawę harmonii w muzyce. Akord składa się zwykle z trzech lub więcej nut. Akord składający się z trzech dźwięków nazywany jest triadą. Te same zasady, które służą do tworzenia skal, dotyczą akordów, definiując kroki między nutami, zwane interwałami.

Istnieją cztery podstawowe typy akordów:

• Akord durowy : ma wesoły i jasny dźwięk, składający się z prymy, tercji wielkiej i doskonałej kwinty;
• Akord molowy : ma smutne i melancholijne brzmienie, składające się z prymy, tercji małej i doskonałej kwinty;
• Akord zmniejszony : ma napięty i niestabilny dźwięk, składający się z prymy, tercji małej i kwinty zmniejszonej;
• Akord rozszerzony : ma dramatyczny i tajemniczy charakter, składający się z prymy, tercji wielkiej i zwiększonej kwinty.

Akordy mogą łączyć triady durowe i molowe, a także inwersje, które zmieniają kolejność nut w akordzie. Nauka różnych akordów i ich kombinacji może pomóc w określeniu wyjątkowego charakteru utworu. Na przykład zmiana struktury głównej triady durowej (1-3-5) i przesunięcie piątej nuty w dół może stworzyć zupełnie nową emocjonalną kolorystykę akordu. Podstawą pisania piosenek jest progresja akordów, czyli sekwencja akordów. W miarę rozwijania umiejętności aranżacji akordów będziesz w stanie tworzyć bardziej złożoną i bogatą muzykę. Zrozumienie struktury akordów – od form podstawowych po bardziej złożone wariacje – otworzy nowe horyzonty w tworzeniu muzyki.

Inwersje Triady

Triady można odwracać, tworząc różne inwersje, co urozmaica wykonanie i ułatwia grę na instrumencie. Właściwe użycie inwersji akordów minimalizuje ruch pomiędzy klawiszami, umożliwiając płynną grę. Aby utworzyć inwersję akordu, przesuń dolną nutę akordu o oktawę w górę. Weźmy na przykład akord C-dur.

Każda triada ma dwie możliwe inwersje. Jeśli będziemy nadal odwracać akord, otrzymamy ten sam akord, tylko oktawę wyżej. Pierwsza inwersja triady nazywa się akordem szóstym, a druga akordem czwarto-szóstym. W materiałach edukacyjnych często nazywane są po prostu pierwszą i drugą inwersją. W notacji muzycznej odwrócone akordy są oznaczone nutą basową. Na przykład w przypadku akordu C-dur (C) pierwsza inwersja z niską nutą E jest oznaczona jako E/C, a druga inwersja z niską nutą G jest oznaczona jako G/C.

Jak odróżnić pierwszą inwersję od drugiej

Pierwszą inwersję od drugiej można rozróżnić interwałami. Pierwsza inwersja obejmuje tercję małą (3 półtony) i kwartę (5 półtonów), czyli odległość od środka do najwyższej nuty w akordzie jest większa. Druga inwersja zawiera kwartę i tercję wielką (4 półtony), z większą odległością od dolnej nuty do środka niż od środka do góry.

Pozycja nuty prymy akordu

Nuta podstawowa akordu, zwana toniką, znajduje się w różnych pozycjach w zależności od inwersji. W triadzie nuta prymy jest pierwsza, np. w akordzie C-dur (C), jest to nuta C. W pierwszej inwersji nuta prymy zostaje przesunięta o oktawę w górę i jest ostatnią, np. E, G , C. W drugiej inwersji nuta prymy znajduje się w środku akordu, na przykład G, C, E.

Przekształcanie akordu durowego w akord molowy i odwrotnie

Aby przekształcić triadę durową w molową, po prostu obniż środkową nutę o pół tonu. Na przykład w akordzie C-dur (C) obniżenie nuty E o półton powoduje przekształcenie jej w akord c-moll (Cm), który składa się z nut C, Eb, G. Proces odwrotny, polegający na przekształceniu triady molowej w akord molowy durowy, wymaga podniesienia nuty środkowej o pół tonu, np. d-moll (Dm) przekształca się w D-dur (D) poprzez podniesienie nuty F o pół tonu, co daje nuty D, F#, A. Aby zmienić przy pierwszej inwersji akordu durowego lub molowego należy obniżyć lub podnieść dolną nutę, a w przypadku drugiej inwersji obniżyć lub podnieść górną nutę akordu

Akord Quinty

Jeśli weźmiesz tylko zewnętrzne nuty triady, wyłączając środkowy, otrzymasz akord kwinta, oznaczony cyfrą 5, na przykład C5.

Zawieszony akord

W akordzie zawieszonym zamiast nuty środkowej stosuje się czwartą lub wielką sekundę z dolnej nuty. Taki akord jest oznaczony na przykład jako Csus2 lub Csus4, jeśli mówimy o C.

Klucze

Klucz to zbiór siedmiu stopni (nut), które określają charakter dźwięku. Stopnie te oznaczone są cyframi rzymskimi i każdy z nich pełni określoną funkcję. Funkcje są powiązane ze stopniami, a nie z konkretnymi nutami.

Rozważmy tonację C-dur:

• Tonik (I, T) – pierwszy krok ustalający tonację podstawową;
• Dominant (V, D) to piąty stopień od toniki. Jeśli toniką jest C, to dominującą jest G;
• Subdominanta (IV, S) to piąty stopień, odliczany od toniki. Jeśli policzysz, będzie to czwarty stopień. W C-dur subdominantą jest F.

Inwersje funkcji

Aby wskazać odwrócenie funkcji, do ich nazw dodaje się liczby.

Dźwięki stabilne i niestabilne.

Triada toniczna obejmuje stopnie I, III i V, które są stabilne. Można na nich dokończyć melodię. Pozostałe stopnie są uważane za niestabilne i zmierzają do najbliższych stabilnych, co nazywa się rozdzielczością.

Przykłady rozdzielczości:

• II => I (w dół)
• IV => III (w dół)
• VI => V (w dół)
• VI => I (w górę, najbliższy dolny też jest niestabilny)

Nuty wprowadzające i nucenie

Nuty wprowadzające to nuty otaczające tonik. Sąsiadami toniku powyżej i poniżej są odpowiednio II i VII stopień. Stopień VII nazywany jest wstępem rosnącym, a stopień II – wstępem zstępującym. Nucenie polega na graniu nut wprowadzających wokół toniki lub innych stabilnych nut, takich jak stopnie III i V.

Przykłady nucenia:

Dla stopnia I — VII i II

Dla stopnia III — II i IV

Dla stopnia V — IV i VI

Klucze równoległe i powiązane

Aby urozmaicić muzykę, stosuje się przejścia do tonacji równoległych i pokrewnych, które mogą być krótkotrwałe (odchylenia) lub trwałe (modulacje).

Klawisze równoległe to klawisze główne i poboczne z tymi samymi znakami w kluczu.

Powiązane klawisze to klawisze powiązane z T (toniką), S (subdominantą) i D (dominantą).

Ponadto w przypadku tonacji durowej ton subdominanty mniejszej uważa się za pokrewny, a w przypadku tonacji molowej ton subdominanty większej.

Na przykład dla C-dur powiązane klawisze to:

• A-moll (klucz równoległy, zbudowany z T);
• F-dur i d-moll (zbudowane z S);
• G-dur i e-moll (zbudowane z D);
• F-moll (subdominanta molowa).

Definicja klucza

Klucz jest definiowany za pomocą oznaczeń na kluczu (ostrych i płaskich) oraz konkretnych notatek. Znaki te można wykorzystać do określenia kluczy równoległych. Możesz określić, czy tonacja jest durowa czy molowa, na podstawie nut, na których zaczyna się i kończy utwór.

• Sharps : Aby określić tonację durową, spójrz na ostatni ostry i przejdź o jeden ton w górę; w przypadku tonacji molowej zejdź o jeden ton w dół. Jeśli nuta wynikowa również ma ostry, to tonacja ma ostry (przykładowo, jeśli tonacja ma jeden ostry – F#, może to oznaczać G-dur lub E-moll);
• Flaty : Jeśli tonacja ma jedno bemole, może to być F-dur lub D-moll. Jeśli w tonacji jest kilka bemolów, skup się na przedostatnim bemole – wskazuje tonację durową (przykładowo, jeśli przedostatni bemol to As, to tonacja Es-dur). Aby przejść z tonacji durowej na równoległą tonację molową, musisz zejść o 1,5 tony (lub trzy półtony). Na przykład w przypadku C-dur równoległą tonacją molową jest a-moll.

C-dur i a-moll

C-dur i a-moll to tonacje równoległe, które nie mają sygnatury tonacji.

Te klawisze równoległe wykorzystują te same nuty i akordy. Aby określić, która tonacja, C-dur czy a-moll, jest używana, należy zwrócić uwagę na kolejność akordów i ich znaczenie funkcjonalne. Często utwór kończy się na toniku, co pomaga określić tonację.

W tonacjach durowych akordy zbudowane na tonice, subdominancie i dominacji są głównymi. Akordy zbudowane na 2., 3. i 6. stopniu są drobne, a te na 7. stopniu są zmniejszone.

Ponieważ klawisze równoległe wykorzystują te same nuty, akordy również będą do siebie pasować, tyle że zostaną przesunięte w inną sekwencję.

W tonacjach molowych tonikę często przekształca się w durową, co zwiększa jej atrakcyjność, zmniejszając odstęp między G i A. W rezultacie toniczny akord molowy Em zostaje przekształcony w durowe E, a pozostałe akordy pozostają niezmienione.

Pentatoniczna skala C-dur i a-moll

Skala pentatoniczna to unikalna skala, w której brakuje toniki, dominacji i subdominanty. W tej skali wszystkie nuty są równoważne, co oznacza, że ​​są one takie same zarówno dla durowych, jak i molowych.

Skalę tę tworzy się poprzez wyeliminowanie dwóch nut: w gamie durowej usuwa się stopnie IV i VII, a w gamie molowej usuwa się te same nuty, czyli stopnie II i VI.

Osobliwością skali pentatonicznej jest to, że nie tworzy ona napięcia i dlatego nie wymaga rozdzielczości. Dzięki temu melodia może zaczynać się i kończyć dowolną nutą, co czyni ją idealną do spontanicznej improwizacji.

F-dur i d-moll

F-dur i d-moll to tonacje równoległe, które mają wspólną sygnaturę tonacyjną – jedną bemolę na nucie B. Tonacje te są również powiązane z tonacją C-dur. Przypadkowe znaki są ponownie wskazane dla lepszej percepcji.

Akordy tonacji F-dur:

Akordy tonacji F-dur:

Skala pentatoniczna F-dur i d-moll

Aby wyznaczyć wszystkie nuty skali pentatonicznej, należy zagrać na wszystkich czarnych klawiszach fortepianu, a następnie obniżyć każdy z nich o pół tonu do białych klawiszy.

G-dur i e-moll

G-dur i e-moll to tonacje równoległe, które mają ten sam fis. Uważa się ich również za krewnych C-dur. Wypadki podano dla jasności.

Akordy na tonację G-dur:

Akordy na tonację e-moll:

Klucze

Kompozycja muzyczna zbudowana jest na skalach durowych lub molowych, które stanowią jej podstawę tonalną. Ten zbiór reguł nazywany jest kluczem muzycznym. Tonacja określa, które nuty i akordy zostaną użyte w utworze.

Sygnatura kluczowa, umieszczona na początku utworu, wskazuje na obecność krzyżyków (#) lub bemolów (b), które określają tonację. Znak ostry wskazuje, że nutę należy zagrać o pół tonu wyżej niż dźwięk standardowy, a bemol oznacza półton niżej. Kluczowe podpisy pomagają muzykom zrozumieć strukturę skali i harmonię kompozycji. Dla wygody często używa się tabel do identyfikacji kluczowych podpisów i odpowiadających im kluczy.

Czasami kompozycja może zmienić tonację, co nazywa się modulacją. Modulacja dodaje kompozycji emocjonalnej głębi i różnorodności. We współczesnej muzyce pop modulacje są rzadkie, natomiast w ścieżkach dźwiękowych gier wideo mogą występować dość często, tworząc dynamiczną przestrzeń dźwiękową.

Aby lepiej zrozumieć relacje między różnymi kluczami, stosuje się okrąg piątych. Okrąg ten wizualizuje zależności tonalne niczym tarcza zegara, gdzie każdy klawisz ma swoje miejsce.

Okrąg kwintowych porządkuje tonację według liczby krzyżyków lub bemolów, zaczynając od nuty C-dur.

Notacja muzyczna

Notacja muzyczna to pisany język muzyczny, który umożliwia wizualne komunikowanie pomysłów muzycznych i ich zrozumienie przez innych muzyków.

Podstawowymi elementami notacji muzycznej są:

• pięciolinia : składa się z pięciu poziomych linii, na których umieszczone są symbole muzyczne wskazujące wysokość i czas trwania nut;
• Klucze : przypisz określone nuty do konkretnych linii na pięciolinii. Najpopularniejsze to klucz wiolinowy (dla wysokich tonów) i basowy (dla niskich tonów);
• Nuty : Wskaż wysokość i czas trwania nut, przedstawiając je jako symbole na pięciolinii. Położenie nuty na liniach określa jej wysokość; im wyżej nuta znajduje się na liniach, tym wyższa jest jej wysokość. Nuty mają również różne kształty, które wskazują rytm.

Składniki te stanowią podstawę, na której budowane są skale i akordy w kompozycji muzycznej. Kiedy już opanujesz ten „język”, będziesz w stanie czytać i pisać muzykę oraz w pełni ją rozumieć, bez konieczności jej słuchania. Poprawia to zrozumienie teorii muzyki i ułatwia komunikację z innymi muzykami posługującymi się uniwersalnym językiem muzyki.

Rytm

Rytm, wraz z akordami i skalami, jest podstawowym elementem muzyki. Notacja muzyczna zawiera specjalne symbole i zasady przekazywania rytmicznych aspektów utworu.

Miernik czasu wskazuje liczbę uderzeń w takcie i czas trwania nuty zajmującej jedno uderzenie. Zapisywany jest jako ułamek zwykły: górna liczba wskazuje liczbę uderzeń, a dolna liczba wskazuje czas trwania nuty. Na przykład takt 4/4 oznacza cztery takty, przy czym każda ćwierćnuta zajmuje jedno uderzenie.

Wzory rytmiczne mogą wahać się od prostych do złożonych, w tym polirytmy, które tworzą unikalne rytmy.

Zrozumienie rytmu przydaje się także w procesie tworzenia muzyki na cyfrowych stacjach roboczych audio (DAW), gdzie nuty edytuje się w edytorze MIDI mapującym klawisze fortepianu. DAW umożliwiają także zastosowanie swingu i innych korekt rytmicznych do muzyki.

Elementy kompozycji

Ucząc się muzyki, ważne jest, aby poznać różne elementy kompozycji, które czynią utwór bardziej interesującym i wyrazistym. Oto kilka kluczowych pojęć, które należy wziąć pod uwagę:

• Dynamika : odzwierciedla głośność występu i wpływa na intensywność i energię muzyki. Typowe zapisy w nutach obejmują fortepian (miękki) i forte (głośny);
• Artykulacja : określa sposób grania nut, np. staccato (krótkie i staccato) lub legato (płynne i połączone);
• Forma : Ogólna struktura utworu, np. forma zwrotka-refren-wersja-refren w muzyce pop lub forma sonatowa w muzyce klasycznej;
• Tekstura : organizacja warstw dźwięku lub głosów w utworze, na przykład monofoniczna (jednogłosowa) lub polifoniczna (wielogłosowa).

Trening słuchu

Nauka teorii muzyki to dopiero początek. Następnym krokiem jest nauczenie się słyszenia i rozpoznawania tych pojęć w prawdziwej muzyce. Kształcenie słuchu pomaga połączyć teorię z praktycznym zastosowaniem. Słuchając muzyki, możesz poprawić swoją zdolność rozpoznawania interwałów, akordów, melodii i rytmów.

Kiedy Twoje ucho rozpoznaje teorię, możesz wykorzystać tę wiedzę w swoich kompozycjach i występach. Pozwala to na bardziej intuicyjne podejście do tworzenia i wykonywania muzyki, czyniąc teorię naturalną częścią Twojego muzycznego myślenia.

Streszczenie

Kiedy już zrozumiesz podstawy teorii muzyki i nauczysz się słyszeć te koncepcje, będziesz mógł zastosować je w swoich własnych projektach. Niezależnie od tego, czy improwizujesz z zespołem, piszesz muzykę, czy tworzysz ścieżki na cyfrowej stacji roboczej audio (DAW), zrozumienie teorii pomoże Ci stworzyć lepsze, bardziej wciągające utwory. Te podstawowe elementy stanowią podstawę wszystkich gatunków muzyki, od skomplikowanych struktur muzyki klasycznej po proste progresje akordów współczesnego popu.